Lex Baiuvariorum

Lex Baiuvariorum

Die Lex Baiuvariorum (auch Lex Baiuwariorum, Lex Bajuvariorum oder Lex Baivariorum) ist die in der Zeit des 6. bis 8. Jahrhunderts als Pergamenthandschrift entstandene Sammlung des bairischen Stammesrechts, das heißt die älteste Sammlung von Gesetzen des bairischen Stammesherzogtums.

Abt Eberswind des neu gegründeten Klosters Niederaltaich gilt vielen als der Bearbeiter dieses ersten bairischen Stammesrechts (um 741/743). Die Initiative dazu soll von Herzog Odilo (†748) ausgegangen sein, dem Gründer der Abtei. Manche geben für die Entstehung aber sogar das 5. Jahrhundert an. Die Lex Baiuvariorum war bis 1180 in Kraft.

Die älteste erhaltene Handschrift der Lex Baiuvariorum aus der Zeit um 800, die sogenannte „Ingolstädter Handschrift“, wird in der Universitätsbibliothek München aufbewahrt (Cod. 8° 132). Die Sammlung zählt zu den germanischen Stammesrechten.

Inhaltsverzeichnis

Inhalt

Die Lex Baiuvariorum enthält in 23 Artikeln Rechtssätze und Verfahrensregeln zu Straf-, Prozess- und Privatrecht teilweise getrennt für die einzelnen Stände (Kleriker, Adlige, Freie, Freigelassene, Unfreie) sowie Grundsätze zur Verwaltung des Kirchengutes.

Kapitel:

  1. vom Klerus oder das Recht der Kirche betreffend
  2. vom Herzog und den Rechtsfällen, die ihn angehen
  3. von den Geschlechtern und ihrer Buße
  4. von den Freien, wie sie gebüßt werden
  5. von Freigelassenen, wie sie gebüßt werden sollen
  6. von Knechten, wie sie gebüßt werden sollen
  7. vom Verbot blutschänderischer Ehen
  8. über Frauen und ihre Rechtsfälle, die sich häufig zutragen
  9. vom Diebstahl
  10. von Brandstiftung an Häusern
  11. von Gewalttätigkeit
  12. von zerstörten Grenzzeichen
  13. von Pfändern
  14. von schädlichen Tieren
  15. von anvertrauten [und weggeliehenen] Sachen
  16. von Verkäufen
  17. von Zeugen
  18. von Kämpfern
  19. von Toten und was sie betrifft
  20. von Hunden und ihrer Buße
  21. von Habichten und Vögeln
  22. von Obstgärten, Wäldern und Bienen
  23. von Schweinen

Die Agilolfinger werden als erbberechtigte Herrscher Bayerns bezeichnet, eingesetzt vom fränkischen Merowingerkönig in Reims. Daneben werden die Geschlechter der Huosi, Trozza, Fagana, Hahiligga und Anniona ausdrücklich genannt.

Ausgaben

  • Johannes Merkel (Hrsg.): Leges Alamannorum. Leges Baiuwariorum. Friedrich Bluhme (Hrsg.): Leges Burgundionum. Karl von Richthofen (Hrsg.): Lex Frisionum. Unveränderter Nachdruck der Ausgabe 1863. Hiersemann, Stuttgart 1993, ISBN 3-7772-6507-1, (Monumenta Germaniae Historica, Leges, Leges (in Folio) (LL) 3, ISSN 0344-4953).
  • Ernst von Schwind (Hrsg.): Lex Baiwariorum. Unveränderter Nachdruck der Ausgabe 1926. Hahn, Hannover 1997, ISBN 3-7752-5423-4, (Monumenta Germaniae Historica, Leges, Leges nationum Germanicarum (LL nat. Germ.) 5, 2, ISSN 0343-0839).
  • Konrad Beyerle: Lex Baiuvariorum. Lichtdruckwiedergabe der Ingolstädter Handschrift des Bayerischen Volksrechts mit Transkription, Textnoten, Übersetzung, Einführung, Literaturübersicht und Glossar. Zur Jahrhundertfeier der Übersiedelung der Universität Landshut nach München. Hueber, München 1926, (Auch: ders.: Lex Baiuwariorum. Wiedergabe der Ingolstädter Handschrift des bayerischen Volksrechts. In der originalen Übersetzung aus dem Lateinischen. Verlag Documenta Naturae, Olching 1997, (Documenta historiae 2, 1, ISSN 1433-1691)), (Auch: ders.: Einführung zur Lex Baiuvariorum. Als Einleitung einer Faksimile-Ausgabe der Ingolstädter Handschrift des bayerischen Volksrechts. Hueber, München 1926, (Aus: Festgabe der Juristischen Fakultät und der Universitätsbibliothek München zur Jahrhundertfeier der Universität München)).
  • Karl August Eckhardt (Hrsg.): Allemannen und Bayern. Böhlau, Weimar 1934, (Germanenrechte 2, Die Gesetze des Karolingerreiches 714–911 2).

Literatur

  • Peter Landau: Die Lex Baiuvariorum. Entstehungszeit, Entstehungsort und Charakter von Bayerns ältester Rechts- und Geschichtsquelle. Verlag der Bayrischen Akademie der Wissenschaften, München 2004, ISBN 3-7696-1627-8, (Bayerische Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-Historische Klasse Sitzungsberichte 3, 2004).
  • Harald Siems: Das Lebensbild der Lex Baiuvariorum. In: Hans-Joachim Hecker, Reinhard Heydenreuther, Hans Schlosser (Hrsg.): Rechtssetzung und Rechtswirklichkeit in der bayerischen Geschichte. Tagung der Gesellschaft für Bayerische Rechtsgeschichte 1 (Ingolstadt). Beck, München 2006, ISBN 3-406-10671-4, (Zeitschrift für bayerische Landesgeschichte Beiheft, Reihe B, 30), S. 29–73.

Weblinks


Wikimedia Foundation.

Игры ⚽ Нужно сделать НИР?

Schlagen Sie auch in anderen Wörterbüchern nach:

  • lex Baiuvariorum — lex baiuvariorum, (baioriorum, or boiorum) /leks beyaveriyoram/°bey(oriy)6ram/ The law of the Bavarians, a barbarous nation of Europe, first collected (together with the law of the Franks and Alemanni) by Theodoric I, and finally completed and… …   Black's law dictionary

  • lex Baiuvariorum — lex baiuvariorum, (baioriorum, or boiorum) /leks beyaveriyoram/°bey(oriy)6ram/ The law of the Bavarians, a barbarous nation of Europe, first collected (together with the law of the Franks and Alemanni) by Theodoric I, and finally completed and… …   Black's law dictionary

  • Lex Baiuvariorum — The Lex Baiuvariorum (also Lex Baiuwariorum , Lex Bajuvariorum , or Lex Baivariorum ) was a collection of the tribal laws of the Bavarii of the sixth through eighth centuries. The first compilation was edited by Eberswind, first abbot of… …   Wikipedia

  • Lex Baiuvariorum — Manuscript du Lex Baiuvariorum au 9eme siècle Le Lex Baiuvariorum (également Lex Baiuwariorum, Lex Bajuvariorum, ou Lex Baivariorum) était un recueil des lois tribales de la Bavarii du VI° au VIII° siècle. La première d’édition a été faite par… …   Wikipédia en Français

  • lex Baiuvariorum, Baioriorum, or Boiorum — lex baiuvariorum, (baioriorum, or boiorum) /leks beyaveriyoram/°bey(oriy)6ram/ The law of the Bavarians, a barbarous nation of Europe, first collected (together with the law of the Franks and Alemanni) by Theodoric I, and finally completed and… …   Black's law dictionary

  • lex Baiuvariorum, Baioriorum, or Boiorum — lex baiuvariorum, (baioriorum, or boiorum) /leks beyaveriyoram/°bey(oriy)6ram/ The law of the Bavarians, a barbarous nation of Europe, first collected (together with the law of the Franks and Alemanni) by Theodoric I, and finally completed and… …   Black's law dictionary

  • LEX Ripurariorum — qui pop. erant inf. Germ. Rheni, Mosae et Mosellae fluviorum ripis circumclusi, lata est a Theodorico Francorum Rege vide supra in Lex Baiuvariorum. Hanc adeo approbavit Henr. I. Anglorum Rex ut multa inde in suas, totidem interdum verbis,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • lex Baioriorum — lex baiuvariorum, (baioriorum, or boiorum) /leks beyaveriyoram/°bey(oriy)6ram/ The law of the Bavarians, a barbarous nation of Europe, first collected (together with the law of the Franks and Alemanni) by Theodoric I, and finally completed and… …   Black's law dictionary

  • lex Boiorum — lex baiuvariorum, (baioriorum, or boiorum) /leks beyaveriyoram/°bey(oriy)6ram/ The law of the Bavarians, a barbarous nation of Europe, first collected (together with the law of the Franks and Alemanni) by Theodoric I, and finally completed and… …   Black's law dictionary

  • lex Baioriorum — lex baiuvariorum, (baioriorum, or boiorum) /leks beyaveriyoram/°bey(oriy)6ram/ The law of the Bavarians, a barbarous nation of Europe, first collected (together with the law of the Franks and Alemanni) by Theodoric I, and finally completed and… …   Black's law dictionary

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”